2001 yılında gerçekleşen Dünya Ticaret Örgütü üyeliği ardından küresel ekonominin en önemli aktörlerinden biri haline gelen Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) son dönemde ülkemizin en önemli ticari ve ekonomik partnerleri arasında yer almaya başlamıştır. Nitekim, dış ticaret rakamlarına bakıldığında da bu durum açıkça görülebilmektedir. 2006 yılı sonu itibariyle değerlendirildiğinde, iki ülke arasındaki ticaret hacminin yaklaşık %42 artarak 10.2 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. Fakat ticaret hacminde elde edilen bu önemli kapasiteye rağmen ülkemizin ÇHC'ye karşı dış ticaret açığının her geçen yıl büyümesi, ticari ilişkilerimizdeki en önemli sorun olarak dikkati çekmektedir.
ÇHC ile ticari ilişkilerimizde sorun yaratan bir diğer husus ise ihracatımızın ürün bazında çeşitlendirilmemiş olmasıdır. Nitekim, geçen yıla kadar ihracatımızın demir-çelik sektörüne aşırı bağımlılığı, bu sektörde Çin firmalarının alımlarını azaltması neticesinde ciddi bir düşüş trendine girmiş, bu ise ÇHC"ye dönük genel ihracat performansımızı olumsuz yönde etkilemiştir.
2006 yılı sonu itibariyle bakıldığında, Türkiye'nin ÇHC"ye yönelik ihracatımız yaklaşık % 26.1 oranında artarak 692 milyon dolara ulaşmıştır. Bu rakam, aynı dönem itibariyle ÇHC’yi Türkiye’nin en önemli 29. ihraç pazarı yapmaktadır. Öte yandan ÇHC, ülkemizin en önemli ithalat kaynaklarından birisidir. 2006 yılı sonu itibariyle bakıldığında, ülkemizin ÇHC’den yaptığı ithalatın bir önceki yıla göre yaklaşık % 43 oranında arttığı ve 9.5 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. ÇHC, aynı yıl itibariyle ülkemizin en fazla ithalat yaptığı ülkeler sıralamasında 3. sırada yer almaktadır.
Öte yandan, 2007 yılı Ocak - Ekim dönemi dikkate alındığında ise, ÇHC’nin ülkemizin en önemli ticari partnerlerinden birisi olmaya devam ettiği anlaşılmaktadır. Nitekim, bu dönemde ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık % 48.5 oranında artarak 836 milyon dolar, ithalatımız ise yine aynı döneme göre % 36 oranında artarak 10.6 milyar dolar olmuştur.
Dolayısıyla, ÇHC pazarına dönük ihracatımızın artırılması, ürün yapısının çeşitlendirilerek daha sağlıklı bir yapıya kavuşturulması amacıyla "ÇHC Pazara Giriş Projesi” hazırlanmış ve 2005 yılı başı itibariyle uygulamaya konulmuştur. Bu proje kapsamında ÇHC pazarı açısından potansiyel arz eden ürün grupları belirlenmiştir. Bu ürün grupları belirlenirken, ülkemizle ÇHC arasındaki ihracat ve ithalatın sektörel yapısı, ülkemiz genel ihracat ve ithalatının sektörel bazda 1999 yılından bu yana izlediği seyir, ülkemiz ekonomisi ve ihracatının sektörel yapısı, ÇHC’nin genel ithalat ve ihracat yapısı, ÇHC ekonomisine ilişkin beklentiler, sektörel yatırım planları ve ÇHC’nin DTÖ’ye tam üyelik sürecinde gümrük tarifelerinde yapacağı indirim süreci gibi unsurlar dikkate alınmıştır. Ayrıca, iki ülke arasındaki ihracat ve ithalat rakamları kullanılarak, sektörel bazda ülkemizin ÇHC karşısındaki karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu ürün grupları tespit edilmiştir.
Tüm bu değerlendirmeler ışığında, ÇHC’ye yönelik ihracatımızda ön plana çıkabilecek potansiyele sahip olan sektörler aşağıda sunulmaktadır.
· Yenilebilir Yağlar: Zeytinyağı ve Ayçiçek Yağı
· Kimyasallar: Organik ve İnorganik Kimyasallar, Tekstil Kimyasalları, Boyalar(Boya Yardımcı Maddeleri; Oto Boyaları; Vernikler) ve Plastikler (Mühendislik Plastikleri; Plastik Oto Parçaları; Plastikten Levhalar,Yapraklar, Pelikül ve Lamlar; Plastik Ambalaj Ürünleri; Plastik Boru ve Bağlantı Parçaları)
· İnşaat Malzemeleri: Mermer, Seramik Kaplama ve Sağlık Gereçleri, Plastik Yapı Malzemeleri, İnşaat Boyaları, Metal Yapı Malzemeleri (Demir-çelik ve Alüminyum Yapı Malzemeleri), Enerji Tasarrufu Sağlayan Yapı Malzemeleri
Yukarıda belirtilen sektörler tespit edildikten sonra gerçekleştirilen, sektörel bazda yerinde pazar araştırmaları aşağıda gösterilmektedir.
1. İnşaat Malzemeleri Yerinde Pazar Araştırması: 6-9 Nisan 2005 tarihleri arasında ÇHC’nin Şanghay kentinde düzenlenen “Expo Build China-2005” fuarıyla eş zamanlı olarak Müsteşarlığımız yanısıra İGEME ve İMMİB yetkililerinin katılımıyla oluşturulan bir heyetle yerinde pazar araştırması yapılmıştır. Söz konusu heyet kapsamında, fuar alanında katılımcı firmalar ve organizatör firma temsilcilerinin yanı sıra, “Şanghay Doğaltaş Ticaret Birliği”, “Şanghay İnşaat Malzemeleri Sanayi Birliği” ve “Şanghay İnşaat Donanımı, Kapı ve Pencere Ticaret Birliği” ve yetkilileriyle görüşülmüştür. Bu görüşmeler esnasında, karşı tarafa uygulamaya konulan Pazara Giriş Projesi hakkında bilgi verilmiş ve bu kapsamda gerçekleştirilecek etkinliklere destek vermeleri talep edilmiştir. Söz konusu heyet kapsamında ayrıca, “Shanghai Waigaoqiao Free Trade Zone” ve bu Bölge içinde bulunan “Shanghai Waigaoqiao Bonded Exhibition & Trade Center” (BETC) ziyaret edilmiş ve serbest bölge ve BETC’nin Türk firmalarına sunduğu imkanlar hakkında bilgi alınmış ve bu imkanların Türk firmalarına tanıtılması için önümüzdeki dönemde İstanbul’da bir seminer düzenlenmesi konusunda görüş birliğine varılmıştır.
2. Kimyasallar Yerinde Pazar Araştırması: Kimyasallar sektöründe, 23-29 Nisan 2005 tarihleri arasında ÇHC’nin Pekin ve Şanghay şehirlerinde, Müsteşarlığımız ve İMMİB temsilcilerinden oluşan iki ayrı heyetle eş zamanlı olarak “Yerinde Pazar Araştırması” gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, gerek Pekin gerek Şanghay ayağında görüşülen kamu ve özel sektör temsilcilerine Türk kimya sektörü hakkında bilgi verilmiş, ÇHC kimya sektörü hakkında bilgi temin edilmiş olup, ayrıca, kimyasallar sektöründe gerçekleştirilecek etkinliklerle ilgili olarak destekleri talep edilmiştir.
3. Proje Kapsamında Gerçekleştirilen Faaliyetler :
Proje çerçevesinde gerçekleştirilen etkinlikler şöyledir.
q Zeytinyağı Paneli: ÇHC Pazara Giriş Projesi kapsamında gerçekleştirilen etkinlikler kapsamında, 18-20 Mayıs 2005 tarihleri arasında ÇHC’nin Şanghay şehrinde düzenlenen ve ülkemizin milli düzeyde katılım sağlandığı “SIAL CHINA 2005 Fuarı” kapsamında Türk zeytinyağını tanıtımı amacıyla, Ege ve İstanbul İhracatçı Birlikleri genel Sekreterlikleri’nin de katılımıyla bir panel düzenlenmiştir.
q “Shanghai Waigaoqiao Free Trade Zone” ve “Shaghai Waigaoqiao Bonded Exhibition & Trade Center” (BETC) Semineri: Nisan ayı içerisinde yapılan Pazar araştırmalar kapsamında, Şanghay’da bulunan “Shanghai Waigaoqiao Free Trade Zone” (SWFT) ve “Shanghai Waigaoqiao Bonded Exhibition & Trade Center” (BETC) ziyaretleri gerçekleştirilmiş ve bu ziyaretler çerçevesinde her iki tesisin Türk ihracatçılar açısından sağlayacağı avantajlar konusunda görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yine bu görüşmelerde, bu iki tesisin ülkemiz ihracatçılarına sağlayacağı avantajların anlatılması amacıyla Türkiye’de toplantılar yapılması hususunda görüş birliğine varılmıştır.Bu çerçevede, Müsteşarlığımız yetkilileri, ihracatçılarımız ve adıgeçen tesis yetkilileriyle 19 Temmuz 2005 tarihinde Ankara’da, 20 Temmuz 2005 tarihinde İzmir’de ve 21 Temmuz 2005 tarihinde İstanbul’da bir dizi toplantı yapılmıştır. BU kapsamda, İstanbul’da yapılan toplantı neticesinde, BETC’de 2000 m2’lik bir alanın, ülkemize verilecek olan özel indirimli fiyatla kiralanması, bu alanın ülkemiz adına kurulacak Türk Ticaret Merkezi unvanlı firmaya tahsis edilmesi ve bu alanın yıl boyunca farklı sektörlerin tanıtım yapabileceği daimi bir ofis ve sergi alanı ve ÇHC’de yapılacak uluslararası ve yerel fuarlara katılım için lojistik merkez olarak kullanılması yönünde bir düşünce ortaya çıkmış olup, bu proje üzerindeki çalışmalar devam etmektedir.
q Sektör Raporlarının Çince’ye Çevrilmesi: Hedef olarak belirlenen ürün gruplarında Türkiye’nin durumunu ortaya koyan sektör raporlarının ve bu sektörlerde faaliyet gösteren üretici ve ihracatçı birliklerinin haberleşme bilgilerinin Çince’ye çevrilmesi ve bu raporların Çinli sektör dernekleri vasıtasıyla Çinli firmalara gönderilerek söz konusu firmaların hedef ürünlerdeki Türk sanayii hakkında bilgilendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla, hazırlanan raporların Çince’ye çevrilmesi işlemi tamamlanmış olup, sözkonusu çevirilerin kitapçık haline getirilerek ilgili yerlere gönderilmesi planlanmaktadır.
q Natural Stone- Mermer ve Doğaltaş Fuarı Alım Heyeti: 1-4 Eylül 2005 tarihleri arasında İstanbul’da düzenlenen Mermer ve Doğaltaş Fuarı süresince organize edilen Alım Heyeti’ne ÇHC’den toplam 15 firma katılım sağlamıştır.
q ÇHC Pazara Giriş Semineri: ÇHC Pazara Giriş Projesi kapsamında, başta hedef olarak belirlenen gıda (yenilebilir yağlar), inşaat malzemeleri ve kimyasallar sektörü olmak üzere, ÇHC pazarını ülkemiz firmalarına tanıtmak ve firmalarımızı ÇHC pazarına giriş koşulları hakkında bilgilendirerek ilgilerini bu ülkeye yönlendirmek amacıyla 29 Eylül 2005 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen seminer esnasında, anılan sektörlerde faaliyetlerini sürdüren Türk yatırımcı ve ihracatçıları, ÇHC pazarı üzerine çalışmaları olan akademisyenler, uzmanlar; ÇHC’den gelen sektör temsilcileri ve Şanghay Ticaret Ataşemizle görüşme imkanına sahip olmuşlardır.
q Türkiye - ÇHC İktisadi ve Ticari İşbirliği İnternet Sayfası: Müsteşarlığımız ile Çin Halk Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı (MOFCOM) tarafından Çince ve İngilizce olarak hazırlanan ve iki ülke arasındaki ticari ilişkilere ilişkin veriler, iki ülke ekonomileri hakkında bilgiler, Yatırım ve işbirliği imkanlarına ilişkin duyurular ve İhale ilanlarının yer aldığı internet sitesine (http://www.ctc.mofcom.gov.cn/) adresi üzerinden ulaşmak mümkündür.
4. ÇHC Makamlarıyla Gerçekleştirilen İkili Görüşmeler ve Heyet Ziyaretleri:
o 2006 Ocak ayında ÇHC’ye yönelik Alım Heyeti organizasyonu yapılmıştır.
o 2006 Şubat ayında Çin Ticaret Bakan Yardımcısı Sayın Gao HUCHENG başkanlığında bir heyet, Devlet Bakanı Sayın Kürşad TÜZMEN ve Dış Ticaret Müsteşarı Tuncer KAYALAR ile iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin arttırılmasına yönelik görüşmeler gerçekleştirmiştir.
o 2006 Şubat ayında Çin Halk Cumhuriyetinde yerleşik tekstil firmaları ülkemize ziyaret gerçekleştirmiştir.
o 2006 Mart ayında Çin Yatırım Heyeti ülkemize gelerek ülkemizde Çin Ticaret ve Yatırım bölgesi kurmak için fizibilite çalışmalarında bulunmuştur.
o 2006 Mayıs ayında Çin Tarım Heyeti ülkemizi ziyaret etmiştir.
o 2006 Haziran ayında Hong Kong iş adamları ile ülkemiz firmaları arasında eşleştirme çalışması (match-making) yapılmıştır.
o 2006 Temmuz ayında ÇHC’nin iktisadi bakımdan en gelişmiş eyaletlerinden biri olan Jiang Su eyaletinden gelen heyet İstanbul Ticaret Odası, İstanbul Sanayi Odası, Dış Ekonomik İlişkiler Konseyi ve Uluslararası Yatırımcılar Derneği üyeleri ile bir araya getirilmiştir.
o 2006 Temmuz ayında ÇHC Ticaret Bakan Bo XILAI başkanlığındaki bir heyet ülkemizdeki yatırım imkanlarıyla ilgili görüşmeler yapmıştır.
o 2006 Ağustos ayında Çin Tekstil Heyeti ülkemizi ziyaret etmiştir.
o 2006 Eylül ayında Çin Tahıl İdaresi yetkilileri ülkemizi ziyaret etmiştir.
o 2006 Eylül ayında Devlet Bakanı Sayın Kürşad TÜZMEN başkanlığında Pekin ve Şanghay’ı kapsayan bir Ticaret Heyeti Programı düzenlenmiştir.
o 2006 Kasım ayında Müsteşarlığımız koordinasyonunda Çin İş Günleri organizasyonu yapılmıştır.
o 2007 Haziran ayında XV. Dönem Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı İstanbul ve Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
o 2007 Ağustos ayında ÇHC Ticaret Bakan Yardımcısı Sn. MA başkanlığındaki bir alım heyeti ülkemize ziyaret gerçekleştirmiş ve Devlet Bakanı Kürşad TÜZMEN ile görüşmeler yapmıştır.
· 2006 yılında Milli Katılım Sağlanan Fuarlar: 2006 yılında ÇHC’de düzenlenen aşağıdaki fuarlara Milli Katılım sağlanmıştır.
o Moda Haftası: Giyim, Deri, Kürk, Konfeksiyon, Kumaş Ayakkabı ve Aksesuar fuarı (Hong Kong, Ocak 17-20)
o Asia Pasific Leather Fair International (Hong Kong, 28 –31 Mart)
o Stone Tech (Şanghay, 11 – 14 Nisan)
o Housewares Show (Hong Kong, 21 – 24 Nisan)
o SIAL China 2006 (Şanghay, 29 – 31 Mayıs)
o All China Leather Exhibition (Şanghay, 5 – 7 Eylül)
o Inter-textile Sanghai (Şanghay, 25 – 28 Ekim)
· 2006 Yılında Bireysel Düzeyde Katılım Sağlanan Fuarlar: 2006 Yılında ÇHC’de yapılan fuarlardan 148 adedine katılım sağlamak isteyen firmalarımıza Müsteşarlığımız tarafından destek verilmiştir.
4) Önümüzdeki Dönemde Gerçekleştirilmesi Planlanan Faaliyetler:
· Çince Web Sayfası: ÇHC’ye dönük tanıtım faaliyetlerin ve etkinliklerin başarıya ulaşması açısından bilgilerin Çince hazırlanıp sunulması büyük önem arz etmektedir. Bu düşünceden hareketle, genel olarak Türkiye’yi, Türk ekonomisini, dış ticaretini ve ihracatçı firma ve sektörlerimizi tanıtmaya dönük bir Çince web sayfası hazırlıklarına başlanmış durumdadır. Yukarıda anılan Çince raporların hazırlanması düşünülen web sayfası için de önemli bir altyapı hazırlayacağı düşünülmektedir.
Ayrıca, “ÇHC Pazarına Giriş Projesi” kapsamında, başta potansiyel olarak belirlenenler olmak üzere Türk ihraç sektörlerine ilişkin bilgilerin en etkin ve hızlı bir biçimde Çinli firmalara sunulması amacıyla İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği işbirliğiyle Çince bir internet sayfası oluşturulması kapsamında çalışmalar devam etmektedir. Bilgi yükleme işlemleri devam etmekte olan ve http://www.ctc.mofcom.gov.cn/ adresi üzerinden ulaşmanın mümkün olduğu site, deneme mahiyetinde kullanıma açılmıştır.
Fuarlara Milli Düzeyde Katılım: Yerinde pazar araştırmaları neticesinde aşağıda belirtilen fuarlara ülkemizin milli düzeyde katılım sağlaması yönündeki teklif İhracat Genel Müdürlüğü Tanıtım ve Fuarlar Dairesine yapılmış olup, bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.Bu fuarlar;
STONETECH 2007 – Doğaltaş ve Mermer (Pekin/4-7 Mart 2007)
XIAMEN STONE FAIR – Doğaltaş ve Teknolojileri Fuarı (Xiamen/8-11 Mart 2007)
ASIA PASIFIC LEATHER FAIR –Deri Giysi, Ayakkabı ve Deri Eşya Fuarı (Hong Kong / 28-30 Mart 2007)
HONG KONG HOUSEWARES SHOW – Mutfak Eşyaları, Ev ve Bahçe Dekorasyonu, Hediyelik Ürünler Fuarı (Hong Kong / 21-24 Nisan 2007)
HOFEX - Gıda ve Otel Ekipmanları Fuarı ( Hong Kong / 13 Nisan – 16 Mayıs 2007)
SHOES & LEATHER FUARI – Ayakkabı ve Yan Sanayi (Guangzhou/ 30 Mayıs – 2 Haziran)
11. CIFIT – Çin Uluslararası Yatırım ve Ticaret Fuarı (Xiamen, 8-11 Eylül 2007)
ALL CHINA LEATHER EXHIBITION ACLE 2007 – Deri, Deri Ürünleri, Makine ve Ekipmanları Fuarı (Şanghay – Eylül 2007)
4. CHINA INTERNATIONAL STONE MATERIAL SCIENCE & TECH FAIR – Doğaltaş Ürünleri, İşleme Teknolojileri, Makine ve Ekipmanları Fuarı (Yunfu, 21-23 Ekim 2007)
INTERTEXTİLE SHANGHAI 2007 (Şanghay, 29 Ekim – 1 Kasım 2007)
ÇHC’de önümüzdeki yıl gerçekleştirilecek tüm faaliyetler için detaylı bilgileri ve söz konusu ülkedeki güncel gelişmeleri, Pekin Ticaret Müşavirliği ve Şanghay Ticaret Ataşeliği'nden öğrenmek mümkündür.